- Lankidetza deszentralizatua: tokiko erakundeen aurrekontuen azterketa 2024 txostenaren arabera, Garapenerako Laguntza Ofizialaren %0,7ko helburutik oso urrun jarraitzen dugu. Maila absolutuan, Euskadiko eta Nafarroako toki-erakundeak dira konprometituenak.
- Planeta osoan milioika pertsonari eragiten dieten krisi larri eta konplexuen testuinguru globalean, premiazkoa da giza eskubideak, bakea, justizia globala eta segurtasuna bermatzen dituzten politikak indartzea, horien artean lankidetza.
- Lankidetza deszentralizatua Espainiako Estatuaren nortasun ezaugarrietako bat da, eta potentzial handiko tresna da testuinguru beliko eta gatazkatsu honi erantzuteko.
Garapenerako Erakundeen Estatuko Koordinakundearen webgunean jatorrizko albistea irakurgai.
Garapenerako Erakundeen Estatuko Koordinakundeak eta GGKEen Koordinakunde Autonomikoen Sareak argitaratutako Lankidetza deszentralizatua: tokiko erakundeen aurrekontuen azterketa 2024 txostenaren datuek argi utzi dute: udalek, aldundiek, kabildoek… oraindik ere eginbehar ugari dituzte lankidetzari dagokionez. Azterlanaren arabera, aztertutako toki-erakundeek Garapenerako Laguntza Ofizialera (GLO) bideratutakoaren batez bestekoa %0,25 da, hainbat legek %0,7ra iristeko ezarritako konpromisotik oso urrun.
Txostenak Espainiako Estatu osoko 100 toki-erakunderen garapenerako lankidetza politika aztertu du, agerian utzita aztertutako tokiko eragile gehienek ez dutela behar adinako konpromisorik (horien %49k bideratutako laguntza %0,2ren azpitik dago).
Hala ere, egindako ahaleginetan ere alde nabarmena dagoela nabarmendu du txostenak. Zarauzko Udalak (Gipuzkoa) 13,06 euro bideratzen ditu urtean pertsona bakoitzeko, eta aztertu diren udaletatik gehien bideratzen duena da (urtean pertsona bakoitzeko 2,23 euroko batez bestekoaren oso gainetik).
Gobernu autonomikoen aurrekontuen kasuan, batez bestekoa 8,49 eurokoa da biztanle bakoitzeko; Murtziako Eskualdean 0,59 eurokoa, eta Nafarroako Foru Komunitatean 30 euro inguru.
Koordinakunde Autonomikoen Saretik dei berezia egiten diegu erkidegoetako eta tokiko gobernuei, 2025ean nazioarteko lankidetzara bideratutako aurrekontuak handitzeko. Era berean, nazioarteko elkartasunarekin, bakearekin eta giza eskubideen defentsarekin konpromiso irmoa adierazten ari direnak zoriondu nahi ditugu.
Posizio politikoen mende ez dagoen konpromisoa
Positiboki nabarmentzen dira: Bartzelonako Udala, ia 13,1 milioi eurorekin (%0,31); Bizkaiko Foru Aldundia, ia 11 milioi eurorekin (%0,44); Bartzelonako San Vicenç dels Horts herriko Udala (%0,9) eta Zaragozako Diputazioa (%0,84). Lankidetzan konpromiso irmoena duten toki-erakunde kopuruari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoa da gehien nabarmentzen den erkidegoa.
Toki-erakundeek politika publiko hori aurrera eramateko duten ahalmena oso handia da; izan ere, horietako batzuek zenbait gobernu autonomikok baino gehiago bideratzen dute GLOra. Adibidez, Bartzelonako Udalak 13 autonomia-erkidegok baino funts gehiago bideratzen ditu. Madril bezalako kasuetan, udalak bere gobernu autonomikoa gainditzen du.
Beste muturrean daude Andaluzia eta Gaztela eta Leon: aurrekontu txikiena duten hamar erakundeetatik lau andaluziarrak dira, eta beste lau Gaztela eta Leongoak.
Ikerketak, oro har, erakutsi du egindako inbertsioa ez dagoela tokiko erakundearen tamainaren edo funts orokorren mende, baizik eta posizio politikoa edo ibilbide historikoa bezalako faktoreen mende. Tokiko erakunde konprometituenen buru diren alderdi politikoen aniztasunak erakusten du politika publikoarekiko konpromisoa Espainiako Estatuaren nortasun-ikurra dela, eta hori une honetan funtsezkoa da.
Herritarren babesari erantzuteko betebeharra
2024ko iraileko CIS barometroaren arabera, Espainiako Estatuko biztanleriaren %77,8 kezkatuta dago herrialde pobreen eta aberatsen arteko desberdintasunengatik. Herritarrek lankidetzari ematen dioten babesa irmoa da horrelako azterlanetan, eta horrek agerian uzten du premiazkoa dela gobernuek herritarren kezkari erantzutea.
Eragile batzuk positiboki nabarmentzen diren arren, errealitateak ez dakar itxaropen handirik. GLOari eta tokiko erakundeei buruzko txosteneko datuak ekintzarako deia dira: udalerriek, aldundiek, kabildoek eta abarrek lankidetzan ahalegin handiagoa egin dezaten; eta, horrela, eredu solidarioagoak, bidezkoagoak eta konprometituagoak lortzeko bidean aurrera egin dezaten, tokikotik globalera.
Mailan egongo den lankidetza eraikitzeko eskaerak
- GLOra bideratutako %0,7ko konpromisoa betetzea. Tokiko erakundeak funtsezko eragileak dira, eta ahalmen handia dute; horregatik, garapenerako aurrekontuak handitu behar dituzte, murrizketen joera irauliz eta horretarako ibilbide-orri bat sortuz.
- Kantitatea bezain garrantzitsua da kalitatea. Fokua desparekotasunen jatorrian jarriko duten lankidetza politika eraldatzaileetara bideratu behar dira aurrekontuak, ikuspegi dekolonial, feminista eta intersekzionaletik.
- Tokiko erakundeen potentziala aprobetxatzea; izan ere, gizarte zibiletik gertu daude eta, beraz, herritarren elkartasuna katalizatzeko eragile gisa jardun dezakete (eta jardun behar dute).
- Gizarte erakundeen parte-hartzea sustatzen jarraitzea, tokiko eremuan lankidetza politiken lan-ildoak zehaztu, ezarri eta monitorizatzeko funtsezko zeregina baitute.
- Tresnak eta baliabideak ematea lankidetza deszentralizatuko politikei, egungo testuinguruko erronkei erantzuteko.
- Garapenerako Laguntza Ofizialaren arloko aurrekontua kontabilizatzeko irizpideak bateratzea funtsezkoa da politika horren jarraipena egiteko administrazio publikoetan.
